W dzisiejszym wpisie będziemy kontynuować temat dopuszczalności rozwodu. W ostatnim artykule na ten temat opisane zostały, tzw. pozytywne przesłanki rozwodu czyli okoliczności , które muszą wystąpić, aby Sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Dziś wyjaśnimy czym są tzw. przesłanki negatywne rozwodu, które mogą skutecznie zniweczyć plany rozwodowe małżonków czyniąc rozwód niedopuszczalnym nawet wówczas, gdy między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia.
Negatywne przesłanki rozwodowe, to przewidziane prawem okoliczności, które uniemożliwiają rozwiązanie małżeństwa. Ich istnienie (a właściwie brak) Sąd jest zobowiązany sprawdzić z urzędu podczas postępowania sądowego nawet bez inicjatywy dowodowej stron. Tylko i wyłącznie wówczas, gdy nie zachodzi żadna z negatywnych przesłanek rozwodowych a jednocześnie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, rozwód jest prawnie dopuszczalny.
W polskim porządku prawnym do negatywnych przesłanek rozwodowych zaliczamy:
1) wzgląd na dobro wspólnych małoletnich dzieci;
2) sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego;
3) żądanie orzeczenia rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Wzgląd na dobro małoletnich dzieci jest pojęciem wieloznacznym i nie został ustawo zdefiniowany. Tym niemniej w orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że oceniając, czy dobro małoletnich dzieci nie sprzeciwia się rozwodowi, należy sprawdzić, sytuację dzieci z punktu widzenia zaspokojenia ich potrzeb zarówno o charakterze majątkowym jak i niemajątkowym, nadto należy brać pod uwagę wiek dzieci, dotychczasowe stosunki z rodzicami, jak również stan zdrowia małoletnich czy stopień ich wrażliwości. Oceny tej należy dokonywać każdorazowo indywidualnie mając na względzie fakt, że dobro dziecka ma interes nadrzędny w stosunku do interesu rodziców.
Wydawać się może, że tak ukształtowane pojęcie dobra dziecka niemal zawsze stanowić będzie negatywną przesłankę rozwodową albowiem orzeczenie rozwodu i szerzej rozstanie rodziców zwykle jest traumatycznym przeżyciem dla małoletnich i negatywnie oddziałuje na ich psychikę. Z uwagi na powyższe dobro dziecka należy badać z szerszej perspektywy badając czy kontynuowanie małżeństwa przez rodziców nie będzie dla dziecka jeszcze bardziej szkodliwe. Jak bowiem wskazuje się w piśmiennictwie jeśli w rodzinie są stałe awantury rodziców, przemoc lub atmosfera która niszczyłaby spokój małoletnich dzieci, demoralizowałaby je i zagrażała ich wychowaniu, przyjąć należy, iż w takiej sytuacji dobro dzieci nie mogłoby ucierpieć wskutek orzeczenia rozwodu ich rodziców.
Zasady współżycia społecznego podobnie jak pojęcie dobra małoletnich dzieci nie zostały zdefiniowane w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie jednak wskazuje się w orzecznictwie sądowym oraz piśmiennictwie, że przez zasady współżycia społecznego rozumieć należy powszechnie akceptowany system wartości oraz uznawane normy moralne i obyczajowe. Tym samym orzeczenie rozwodu będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wówczas, gdy rozwód prowadziłby do rażącej krzywdy jednego z małżonków pomimo, że nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia.
Przykładem takich sytuacji może być np. ciężka nieuleczalna choroba małżonka, jego zaawansowany wieku czy niemożności zaspokojenia własnych potrzeb. Każda sprawa wymaga jednak indywidualnej oceny i nie można tu stosować żądnych automatycznych rozwiązań. Pamiętać należy, że odmowa orzeczenia rozwodu z uwagi na zasady współżycia społecznego jest dopuszczalna, kiedy utrzymanie małżeństwa ma zapobiec wyrządzeniu krzywdy współmałżonkowi, a nie stanowić swego rodzaju karę dla małżonka, który żąda rozwodu.
Sprzeciw małżonka niewinnego rozpadu małżeństwa jest trzecią negatywną przesłanką dla orzeczenia rozwodu. Oznacza to, że jeśli rozwodu domaga się małżonek wyłącznie winny rozpadu pożycia stron i małżonek niewinny nie wyrazi na to zgody, wówczas rozwód jest niedopuszczalny.
Powyższa regulacja ma na celu niedopuszczenie do „uwolnienia” się przez rozwód od obowiązków małżeńskich przez stronę, która wyłącznie swoim nagannym zachowaniem doprowadziła do rozkładu pożycia
Pamiętać jednocześnie należy, iż sprzeciw małżonka niewinnego na orzeczenie rozwodu także podlega ocenie czy działanie takie nie stanowi swoistego nadużycia prawa i nie pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Przykładowo wskazuje się bowiem w orzecznictwie, iż nie zasługuje na aprobatę odmowa zgody na rozwód, która służy tylko chęci zamanifestowania przewagi nad małżonkiem domagającym się orzeczenia rozwodu i przeszkodzeniu w ułożeniu sobie przez niego życia osobistego. Podnosi się także, że odmowa rozwodu nie może być narzędziem zemsty lub szykany. Okoliczności te winny być przedmiotem ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd w toku procesu. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy stwierdził np., że „Wymiana przez pozwaną zamków w drzwiach mieszkania, wymeldowanie powoda ze wspólnego mieszkania świadczą o niechęci pozwanej kontynuowania pożycia z powodem. W takiej sytuacji odmowa zgody pozwanej na orzeczenie rozwodu małżeństwa, w sytuacji gdy powód jest wyłącznie winny rozkładu tego małżeństwa, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.”
Jak zatem sygnalizowano we wcześniejszym wpisie uzyskanie rozwodu wcale nie musi być szybkie i łatwe. Co więcej, w niektórych wypadkach może wręcz okazać się niemożliwe. Z uwagi na powyższe pod rozwagę pozostawiam kwestię czy adwokat jest potrzebny do sprawy o rozwód. Tym bardziej, że kwestia dopuszczalności rozwodu to dopiero początek problemów jakie w toku postępowania należy wykazać. Do pozostałych kwestii wrócimy z pewnością w kolejnych wpisach.
Pozdrawiam
adw. Łukasz Pokropiński
© 2022 Kancelaria Adwokacka Olsztyn Ostróda - Adwokat Łukasz Pokropiński. Wszystkie prawa zastrzeżone. Realizacja strony: Proformat
