Zawarcie małżeństwa to dla wielu ludzi jedno z najważniejszych i najbardziej wyczekiwanych wydarzeń w życiu. Warto jednak pamiętać, że wstąpienie w związek małżeński pociąga za sobą szereg konsekwencji prawnych i finansowych. Jednym z aspektów szczególnie doniosłych jest kwestia przyszłego ustroju majątkowego małżonków tj. małżeńska wspólność majątkowo. Wielu o niej słyszało, ale niewielu zdaje sobie sprawę na czym polega. W niniejszym wpisie postaram się przybliżyć ten temat nakreślając najważniejsze kwestie. Wpis ten oczywiście nie wyczerpuje tematu ale mam nadzieje że pozwoli zrozumieć najważniejsze kwestie.
Małżeńska wspólność majątkowa jest to forma prawnego uregulowania stosunków majątkowych między małżonkami, która powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia związku małżeńskiego. W okresie jej trwania, z pewnymi wyjątkami, wszelkie przedmioty oraz prawa majątkowe nabyte przez oboje małżonków lub jednego z nich stanowią majątek wspólny objęty współwłasnością. Zasadą jest, że udziały każdego z małżonków w majątku wspólnym są równe niezależnie od tego, który z małżonków w jakim stopniu przyczynił się do powstania tego majątku (tylko wyjątkowo możliwe jest ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym). Jeśli dojdzie do rozstania małżonków, majątek ten będzie wiec dzielony na pół. Pamiętać także należy, że dopóki miedzy małżonkami istnieje ustrój wspólności majątkowej ich wspólny majątek nie może być przedmiotem podziału.
Kolejną konsekwencją wynikającą z pozostawania w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej jest prawo ale i obowiązek współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym. Pomimo to w przypadku większości czynności dnia codziennego każdy z małżonków samodzielnie będzie mógł podejmować decyzje finansowe ze skutkiem dla obojga małżonków. Jedynie w niektórych sytuacjach bez zgody drugiego małżonka zawarcie umowy czy transakcji będzie niemożliwe. Z sytuacją taką będziemy mieli do czynienia w szczególności przy: sprzedaży bądź zakupie nieruchomości, przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego a także przy dokonaniu darowizny.
Istnienie ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej implikuje daleko idące konsekwencje dla małżonków nie tylko w swerze gromadzenia majątku i zarządu nim ale także odpowiedzialności za długi zaciągnięte w trakcie małżeństwa.
Nie będzie z pewnością zaskoczeniem stwierdzenie, że oboje małżonkowie odpowiadają za długi zaciągnięte wspólnie albo w sytuacji gdy wprawdzie zaciągnął je jeden z małżonków jednakże drugi na taką czynność wyraził zgodę.
Pamiętając należy jednak – o czym nie każdy wie – że w sytuacji gdy jeden z małżonków zaciągnie zobowiązania w celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, dług taki obciąża solidarnie oboje małżonków nawet jeśli drugi małżonek nie miał wiedzy, że takie zobowiązanie zostało zaciągnięte. Wprawdzie w takiej sytuacji wierzyciel nie może domagać się spłaty długu bezpośrednio od małżonka, który zobowiązania nie zaciągał i nie wyrażał na nie zgody jednak roszczenia z tego tytułu będą przedmiotem rozliczeń samymi małżonkami.
W obowiązującym stanie prawnym małżonkowie mogą zawierając stosowną umowę w formie aktu notarialnego rozszerzyć lub ograniczyć wspólność majątkowa małżeńską albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Umowę taką można zawrzeć zarówno przed zawarciem małżeństwa jak i w jego trakcie. Umowa taka może być też dowolnie przez strony zmieniana.
W praktyce jeśli strony odstępują od ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej to najczęściej decydują się na rozdzielność majątkową. Wówczas każdy z małżonków zachowuje osobiste prawo do swojego majątku, który posiada przed małżeństwem oraz zgromadził w jego trakcie. W takim przypadku, małżonkowie nie tworzą wspólnego majątku, a każdy z nich zarządza swoim majątkiem samodzielnie.
Ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej ustaje zawsze wraz z ustaniem małżeństwa. Dzieje się tak każdorazowo w przypadku śmierci jednego z małżonków a także w przypadku orzeczenia rozwodu lub unieważnienia małżeństwa. Ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej ustaje także w przypadku orzeczenia między małżonkami separacji.
Dodatkowo ustanie ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej może być konsekwencją ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków, ogłoszenia upadłości jednego z małżonków a także ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami przez Sąd na żądanie jednego z małżonków lub wierzyciela jednego z nich.
Małżeńska wspólność majątkowa może też ustać jeśli małżonkowie zawrą stosowną umowę przed notariuszem ustanawiając rozdzielność majątkową.
Pamiętać należy, iż z chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej każdy z małżonków samodzielnie zarządza własnym majątkiem uzyskując dochody oraz zaciągając zobowiązania tylko i wyłącznie na swoją rzecz. Dochody uzyskiwane od tego momentu przez każdego z małżonków przestają być wspólne zaś rzecz przez nich nabyte zasilają ich majątek osobisty.
Z chwilą ustania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej majątek zgromadzony w jej trakcie nadal pozostaje wspólny do czas jego podziału. Wówczas – jak już wskazywano wcześniej – każdemu z małżonków przysługuje prawo do połowy zgromadzonego majątku. Podziału takiego majątku można dokonać samodzielnie z zachowaniem wymaganej prawem formy lub w przypadku sporu w tym zakresie zwrócić się o rozstrzygnięcie do Sądu.
Pozdrawiam
adw. Łukasz Pokropiński
#prawo rodzinne, #prawo cywilne, #rozwód, #podział majątku, #majątek wspólny
© 2022 Kancelaria Adwokacka Olsztyn Ostróda - Adwokat Łukasz Pokropiński. Wszystkie prawa zastrzeżone. Realizacja strony: Proformat
