Dziedziczenie ustawowe
Z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia jedynie wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego ważnego testamentu. Istnienie ważnego testamentu wyklucza dziedziczenie na podstawie ustawy. Pomimo to, w praktyce to właśnie z dziedziczeniem ustawowym najczęściej mamy do czynienia. Warto więc wiedzieć kto, w takiej sytuacji, oraz w jakim udziale jest spadkobiercą.
W jakiej kolejności odbywa się dziedziczenie ustawowe?
Pierwsza grupa spadkowa
Jeśli zmarły nie posiadał dzieci oraz dalszych zstępnych wówczas do spadku z mocy ustawy będą powołani małżonek spadkodawcy oraz jego rodzice. W tych okolicznościach udział małżonka wynosi 1/2 całości, zaś każdy z rodziców powinien otrzymać 1/4 spadku. Jeśli któreś z rodziców spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku jego udział przechodzi na rzecz drugiego rodzica.
Druga grupa spadkowa
Pamiętać należy, że obowiązek zwrotu wzbogacenia lub jego równowartości może wygasnąć. Z sytuacją taką mamy do czynienia wówczas, gdy ten kto uzyskał korzyść zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. Obowiązek zwrotu nie wygaśnie jednak, gdy ten kto wyzbył się korzyści lub ją zużył miał świadomość, że musi ją zwrócić i liczył się z tym.
Podkreślić należy także, że nie każde zużycie (nawet te dokonane w dobrej wierze) bezpodstawnie uzyskanego świadczenia spowoduje wygaśnięcie obowiązku zwrotu.
W istocie nastąpi to jedynie wtedy, gdy korzyść zużyto w sposób bezproduktywny, konsumpcyjny
Trzecia grupa spadkowa
Gdyby śmierci spadkodawcy nie dożył ani żaden z jego zstępnych (dzieci, wnuki, itp) ani małżonek (lub gdyby spadkodawca ich nie miał), cały spadek otrzymają rodzice zmarłego. Jeżeli którekolwiek z rodziców również nie dożyje śmierci spadkodawcy, jego udział przypadnie rodzeństwu zmarłego w równych częściach.
Idąc dalej, jeśli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, a posiada zstępnych, wówczas udział spadkowy, który przydałby zmarłemu bratu lub siostrze przechodzi na jego zstępnych.
Czwarta grupa spadkowa
Rzadko ale jednak zdarzają się sytuacje, w których spadkodawca nie pozostawił żadnego z wymienionych członków rodziny. Wówczas spadek winien przypaść dziadkom zmarłego (o ile jeszcze żyją) w częściach równych. W praktyce z taką sytuacją raczej się jednak nie spotykamy Zgodnie z obowiązującymi przepisami w miejsce dziadków wejdą wówczas ich zstępni.
Piąta grupa spadkowa
Jeśli spadkodawca nie miał, żadnych zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa ani dziadków i ich zstępnych, spadek przypada w częściach równych dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
Przykładowo jeśli spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim, jednakże małżonek zmarł przed nim, to dziecko tego małżonka nie będzie dziedziczyć, jeśli nadal żyje jego drugi z rodziców. Jeśli drugi rodzic także zmarł wówczas dojdzie do dziedziczenia po spadkodawcy.
Szósta grupa spadkowa
Jeżeli nie ma żadnego spadkobiercy z pierwszych z pięciu grup spadkowych wówczas spadek przypada gminie w której spadkodawca miał ostatnie miejsce stałego zamieszkania. Jeżeli miejsca takiego nie da się ustalić, lub spadkobierca mieszkał za granicą wówczas jedynym spadkobiercą jest Skarb Państwa.
Pomoc adwokata przy dziedziczeniu ustawowym
Choć przedstawione reguły dziedziczenia ustawowego mogą wydawać się logiczne i stosunkowo proste w praktyce nierzadko nastręczają sporo trudności. Prawidłowe ustalenie kręgu spadkobierców ustawowych jest zaś kluczowe dla oceny nie tylko, kto ma być spadkobiercą ale także wielu kwestii pobocznych jak choćby wysokość zachowku. Korzystając z pomocy adwokata uniknąć można błędów związanych z wadliwym określeniem, kto jest spadkobiercą i w jakiej części. Kwestia ta ma zaś niejednokrotnie fundamentalne znaczenie nie tylko przy podejmowaniu decyzji czy spadek przyjąć bądź odrzucić, ale także czy inicjować sprawę o zachowek oraz na kim będą ciążyć długi spadkowe. Prawnik służyć może bowiem pomocą nie tylko spadkobiercom ale także wierzycielom spadkodawcy pomagając w egzekucji od potencjalnych spadkobierców długów spadkowych.
Dziedziczenie ustawowe – najczęstsze pytania
-
Czy małżonek pozostający w separacji dziedziczy spadek?
Separacja faktyczna nie ma wpływu na prawa do spadku. Jeśli jednak separacja została orzeczona przez Sąd wówczas takiemu małżonkowi nie przysługują żadne prawa do spadku.
-
Czy dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone, może być spadkobiercą?
Nasciturus czyli dziecko już poczęte w chwili śmierci spadkodawcy (otwarcia spadku) a jeszcze nie narodzone będzie dziedziczyć pod tym warunkiem, że urodzi się żywe.
