Stwierdzenie nabycia spadku, jest procedurą pozwalającą ustalić nie tylko kto nabył spadek ale równie w jakiej części. Jakkolwiek zgodnie z obowiązującymi przepisami do nabycia spadku dochodzi z mocy prawa, to jednak aby korzystać ze spadku i móc nim zarządzać konieczne jest formalne potwierdzenie nabycia spadku. W osiągnięciu tego celu służy postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku.
W jaki sposób uzyskać potwierdzenie, że jest się spadkobiercą?
Formalnym potwierdzeniem, kto jest spadkobiercą jest sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub sporządzony przed notariuszem akt poświadczenia dziedziczenia. Dokumenty te nie są wystawiane z urzędu i automatycznie po śmierci spadkodawcy lecz jedynie na wniosek osób zainteresowanych. Sami musimy więc zainicjować stosowne postępowanie.
Jak i gdzie złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku składa się do Sądu spadku, czyli Sądu Rejonowego w okręgu którego przed śmiercią spadkodawca miał stałe miejsce zamieszkania. Złożony wniosek musi spełniać wszystkie wymogi przewidziane dla pisma procesowego oraz być we właściwy sposób opłacony.
We wniosku wskazać należy czy do nabycia spadku ma dojść na podstawie testamentu czy też ustawy, a także kto i w jakim udziale jest do spadku powołany. Dodatkowo należy we wniosku wymienić wszystkich znanych nam potencjalnych spadkobierców ustawowych aby mogli wziąć udział w postępowaniu.
Jeśli mamy wiedzę, że spadkodawca pozostawił testament konieczne jest poinformowanie o tym sądu, a jeśli jesteśmy w posiadaniu takiego testamentu złożenie go.
Wraz z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku należy wskazać, czy osoby uprawnione złożyły już oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.
Kto może założyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek inicjujący sądowe postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każdy kto ma tzw. interes prawny. Najczęściej są to oczywiście sami spadkobiercy jednakże mogą to być też zapisobiercy, osoby uprawnione do zachowku czy wierzyciele spadkodawcy (np. banki w których spadkodawca posiadał kredyt).
Co ustala Sąd w trakcie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku?
W oparciu o zeznania uczestników postępowania oraz złożone dokumenty, Sąd w toku sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, ustala kto należy do kręgu spadkobierców oraz czy spadkodawca pozostawił testament. W przypadku, gdy w sprawie pojawia się testament często między potencjalnymi spadkobiercami pojawia się spór, czy testament jest ważny i czy może stanowić podstawę rozstrzygnięcia komu spadek ma przypaść. Rolą Sądu jest wówczas ten spór rozstrzygnąć.
Ostateczne orzeczenie Sądu powinno jednoznacznie wskazywać wszystkich spadkobierców, którzy spadek nabyli oraz udział jaki każdemu ze spadkobierców przypada (określany jest on w wielkości ułamkowej, albowiem w tym postępowaniu Sąd nie dzieli konkretnych przedmiotów pomiędzy spadkobierców).
Pamiętać należy, iż w sprawie o stwierdzeniu nabycia spadku, Sąd nie rozstrzyga o kwestii zachowku, uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia czy roszczeń o wykonanie poleceń lub zapisów. Kwestie te rozstrzygane są osobno w innych postępowaniach.
Jakie są skutki stwierdzenia nabycia spadku?
Postanowienie stwierdzające nabycie spadku stanowi dowód dla osób trzecich i instytucji, że osoby wskazane w takim postanowieniu są spadkobiercami. Dowód taki jest niezbędny aby np. ujawnić prawa spadkobiercy w księdze wieczystej, wypłacić środki z rachunku bankowego zmarłego albo skutecznie dochodzić należności od dłużników spadkodawcy.
Stwierdzenie nabycia spadku, co dalej?
Niestety zakończenie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku wcale nie zamyka spraw związanych ze spadkiem. Jak wskazano wcześniej, w toku tegoż postępowania Sąd nie dokonuje podziału spadku i nie przyznaje konkretnych składników poszczególnym spadkobiercom, nie rozlicza także długów spadkowych, nakładów na spadek itp. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie działu spadku. Dopiero wówczas następuje faktyczny podział majątku spadkowego.
Akt poświadczenia dziedziczenia.
Jak wskazano na wstępie złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku przez sąd to nie jedyny sposób do formalnego potwierdzenia praw do spadku. Alternatywnym sposobem jest uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza. Możliwe jest to na wniosek przyszłych spadkobierców jednak podstawowym warunkiem do sporządzenia takiego aktu jest złożenie osobiście zgodnych oświadczeń przez wszystkich spadkobierców przed notariuszem.
Pamiętać należy jednak, że choć akt poświadczenia dziedziczenia oraz postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku mają identyczną moc prawną, to jednak oba nie mą jednocześnie funkcjonować. W sytuacji gdy sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku, choć wcześniej sporządzono akt poświadczenia dziedziczenia, Sąd zobowiązany jest poświadczony akt dziedziczenia uchylić. Analogicznie, jeśli Sąd wydał już w określonej sprawie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia.
Pomoc adwokata w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Adwokat świadczący pomoc prawną w sprawie o stwierdzenia nabycia spadku z pewnością będzie przydatny na wielu etapach postępowania. Kompetentny prawnik pozwoli bowiem ustalić zarówno krąg spadkobierców, ewentualne udziały w spadku jak też ważność posiadanych przez strony testamentów. W razie sporu w jakimkolwiek zakresie z pozostałymi spadkobiercami, fachowa pomoc prawna może się okazać wręcz niezbędna. Jak bowiem w każdym sporze sądowym ostateczne rozstrzygnięcie zależy w dużej mierze od przedstawionych do Sądu dowodów. Wiedza jakie dowody mogą być przydatne a jakie nie będą miały żadnego znaczenia może być zatem kluczowa dla uzyskania korzystanego rozstrzygnięcia. Adwokat prowadzący sprawę nie tylko czuwa nad jej przebiegiem ale także pozwala zakończyć ją szybciej, oszczędzając czas i nerwy Klienta, choćby te związane ze sporządzeniem wszelkich pism do sądu.
Stwierdzenie nabycia spadku – najczęstsze pytania
Dokumentem koniecznym w każdej sprawie tego typu jest oryginał aktu zgonu spadkodawcy. Potrzebne będą też akty stanu cywilnego osób, które należą do kręgu spadkobierców ustawowych, aby wykazać ich pokrewieństwo ze zmarłym. W przypadku gdy spadkodawca pozostawił testament niezbędny będzie również testament.
W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku opłatą, którą należy uiścić by Sąd zajął się sprawą wynosi 100 zł,
Obowiązujące przepisy nie wskazują terminu w ciągu którego należy taką sprawę zainicjować. Można to więc zrobić niemal natychmiast po śmierci spadkodawcy jak i po wielu latach. Z praktycznego punktu widzenia warto jednak uporządkować sprawy spadkowe bezpośrednio po śmierci spadkodawcy.
Długość postępowania może wynosić od kilku miesięcy do nawet 2 lat (dłuższe postępowania raczej się nie zdarzają) jednak uzależnione jest to od wielu czynników. W okręgu sądu w Olsztynie i Ostródzie, gdzie występujemy najczęściej, sprawy tego typu nie przekraczają kilku miesięcy.
W sytuacji w której wszyscy krewni spadkodawcy odrzucą spadek, spadkobiercą zostaje gmina właściwa dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkobiercy albo Skarb Państwa.
