Dział spadku jest procedurą, w wyniku której, spadkobiercy dokonują wzajemnych rozliczeń związanych ze spadkiem, dokonując faktycznego podziału majątku spadkowego. Przeprowadzenie działu spadku jest zawsze niezbędne jeżeli do spadku powołanych jest więcej niż jedna osoba. Dopiero zakończenie tego procesu kończy swoistą współwłasność spadkobierców w zakresie majątku wspólnego.
Dział spadku nie tylko pozwala rozdysponować poszczególnymi składnikami wchodzącymi w skład masy spadkowej pomiędzy spadkobierców, ale zmienia także zakres ich odpowiedzialności za długi spadkowe. Wraz z chwilą dokonania działu spadku każdy ze spadkobierców odpowiada samodzielnie za długi spadkowe proporcjonalnie do udziału jaki miał w spadku. Wcześniej spadkodawcy odpowiadają za długi spadkowe solidarnie, co oznacza, że wierzyciele spadkowi mogą od nich egzekwować długi ponad udział w spadku jaki im przypada.
Co dzielimy podczas działu spadku?
Przedmiotem działu spadku są wszelkie aktywa wchodzące w skład spadku. Będą to więc wszelkie nieruchomości, ruchomości, wierzytelności czy prawa majątkowe. Co do zasady w sprawie o dział spadku nie jest możliwe podzielnie długów spadkowych, z wyjątkiem tych długów które zostały przez spadkobierców spłacone po śmierci spadkodawcy. W ramach postępowania o dział spadku dochodzi także do wzajemnych rozliczeń między spadkobiercami związanych z posiadaniem rzeczy, pobieraniem z nich pożytków czy nakładów czynionych na spadek. Z uwagi na powyższe sprawy o dział spadku są z reguły bardzo skomplikowane zarówno pod względem faktycznym jak i prawnym.
W jaki sposób dokonać działu spadku?
Działu spadku można dokonać zasadniczo na dwa sposoby, w drodze umowy zawartej przez spadkobierców (do tego potrzebna jest jednak zgoda wszystkich spadkobierców) lub w drodze postępowania sądowego o dział spadku.
Choć może wydawać się to zaskakujące, w praktyce najczęściej spadkobiercy pozostają w mniejszym lub większym sporze, co skutkuje tym, że bardzo wiele, jeśli nie większość spraw o dział spadku ostatecznie rozstrzygana jest w postępowaniu sądowym. Sprawę taką zainicjować może każdy ze spadkobierców. Wówczas Sąd zobligowany jest ustalić stan spadku oraz jego wartość, a następnie podzielić spadek między spadkobierców. Jeśli istnieją spory w tym zakresie, stosowne postępowanie dowodowe prowadzone na wniosek stron ma za zadanie wyjaśnić wszelkie wątpliwości. W praktyce dla ostatecznego rozstrzygnięcia często niezbędne jest zasięgnięcie opinii biegłych, którzy mają za zadanie dokonać wyceny rzeczy czy wypowiedzieć się o możliwościach ich podziału. Sąd dokonując podziału spadku ma zasadniczo trzy możliwości, może rzeczy wchodzące w skład spadku podzielić fizycznie między spadkobierców a ewentualne różnice w wartości poszczególnych składników wyrównać za pomocą dopłat pieniężnych. Może przyznać spadek na rzecz jednego ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty pozostałych lub też nakazać sprzedaż poszczególnych rzeczy przez komornika. Jak już sygnalizowano wcześniej, postępowanie o dział spadku nie ogranicza się do wskazanych kwestii, albowiem Sąd orzeka także o istnieniu zapisów, poleceń czy rozliczeniach pomiędzy spadkobiercami z innych tytułów.
Czy warto skorzystać z adwokata w sprawie dział spadku?
Sprawy spadkowe, zwłaszcza sprawy o dział spadku, należą do spraw o skomplikowanym charakterze. Wynika to zarówno z trudnej problematyki prawnej, złożonych stanów faktycznych jak i emocji, które często towarzyszą postępowaniom tego typu. Prawnik udzielający pomocy z pewnością będzie zatem dodatkowym atutem w sprawie. Profesjonalny adwokat może odegrać istotną rolę zarówno na etapie gromadzenia materiału dowodowego jak i oceny prawnej zdarzeń, w toku postępowania. Reasumując adwokat z pewnością może pomóc uzyskać korzystniejsze rozstrzygnięcie jak i przyspieszyć postępowanie, które nierzadko trwają latami.
Wsparcie prawnika przede wszystkim pozwoli jednak uniknąć ewentualnych błędów wynikających z nieznajomości prawa. Kwestia ta jest o tyle istotna, że sprawy o dział spadku często dotyczą znacznego majątku, a tym samym każdy błąd może być niezwykle kosztowy i niestety nieodwracalny. Twierdzenie to należy traktować tym bardziej poważnie, że postępowanie o dział spadku, ma zakończyć wszelkie rozliczenia i spory pomiędzy spadkobiercami. Jeśli więc nie wszystkie roszczenia zostaną zgłoszone w toku postępowania, to bezpowrotnie zostaną utracone a ich dochodzenie w innej sprawie nie będzie możliwe. Korzystając z usług adwokata, sytuacji takich można uniknąć, zaoszczędzając w ten sposób nierzadko znaczne środki pieniężne.
Dział spadku – najczęstsze pytania
Aby zainicjować sprawę o dział spadku, w pierwszej kolejności musimy wykazać kto jest spadkobiercą. W tym celu należy przedłożyć prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia. Przedłożyć należy również dowody potwierdzające, że spadkodawca był właścicielem rzeczy, które wchodząc w skład spadku. W przypadku nieruchomości będą to odpisy z ksiąg wieczystych zaś w przypadku ruchomości inne dokumenty potwierdzające prawo własności. W zależności od innych roszczeń zgłoszonych w toku sprawy może zaistnieć potrzeba przedłożenia także innych dokumentów.
W sprawach o dział spadku należy uiścić opłatę stałą w wysokości 1.000 zł a jeżeli dział spadku połączony jest z podziałem majątku wspólnego lub zniesieniem współwłasności opłata wynosi 1.500 zł.
Przepisy nie przewidują terminu w ciągu którego należy dokonać działu spadku. Można więc to zrobić w dowolnym momencie, albowiem samo prawo do złożenia wniosku o dział spadku nie ulega przedawnieniu. Należy jednak pamiętać, że choć możliwość założenia sprawy o dział spadku nie ulega przedawnieniu, to już niektóre roszczenia przedawnieniu ulegają. Odwlekanie sprawy może więc sprawić, że utracimy prawo do części roszczeń. Ponadto z praktycznego punktu widzenia warto sprawy spadkowe uporządkować możliwie szybko aby uniknąć niepewności prawnej w tym zakresie.
Długość postępowania może wynosić od kilku miesięcy do nawet kilku lat i jest to uzależnione od wielu czynników. W okręgu sądu w Olsztynie i Ostródzie, gdzie występujemy najczęściej, sprawy tego typu nie przekraczają z reguły okresu 2 lat.
