Przyjęcie i odrzucenie spadku
Przyjęcie i odrzucenia spadku są instytucjami prawa spadkowego, które mają istotne znacznie dla oznaczenia w dalszym etapie osób uprawnionych do spadku, czyli kręgu spadkobierców. Co do zasady oświadczenie takie można złożyć w terminie 6 miesięcy od chwili, gdy osoba dowiedziała się, że została powołana do spadku. Decyzję w tym zakresie należy zawsze spokojnie przemyśleć, albowiem implikuje ona poważne następstwa. Bycie spadkobiercą oznacza bowiem nie tylko przyjęcie praw ale i obowiązków.
Przyjęcie spadku
Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku jest równoznaczne z potwierdzeniem, że chce się być spadkobiercą. Wraz ze złożeniem takiego oświadczenia wskazuje się sposób przyjęcia spadku. Jest to o tyle istotne, że prawo spadkowe wyróżnia zasadniczo dwa sposoby nabycia spadku, wprost (czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi) oraz z tzw. dobrodziejstwem inwentarza (wówczas odpowiedzialność za długi spadkodawcy ogranicza się do wysokości odziedziczonego majątku). Oświadczenie w tym zakresie można złożyć przed Sądem lub notariuszem pod warunkiem jednak, że osoba uprawniona ma pełną zdolność do czynności prawnych. W przeciwnym wypadku, w imieniu osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych oświadczenie musi złożyć jej przedstawiciel ustawowy. Co istotne oświadczenia takiego nie można złożyć z zastrzeżeniem warunku lub terminu.
Pamiętać należy także, że w sytuacji w której osoba uprawniona nie złoży w terminie 6 miesięcy od powołania do spadku, żadnego oświadczenia, traktowana będzie jak osoba, która spadek przyjęła. Wówczas zastosowanie ma domniemanie prawne, że doszło do nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Odrzucenie spadku
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest konieczne jeśli nie chcemy być spadkobiercą, niezależnie czy spadek ma nam przypaść na podstawie dziedziczenia ustawowego czy testamentu. Do sytuacji tej najczęściej dochodzi wówczas gdy spadkobierca pozostawił po sobie znaczne długi. Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi wówczas pół roku od chwili w którym uprawniona osoba dowiedziała się o powołaniu do spadku. Po upływie tego terminu odrzucenie spadku nie jest co do zasady możliwe.
W praktyce częstym problemem jest sytuacja, kiedy odrzucić spadek należy w imieniu osoby, która sama nie może złożyć takiego oświadczenia z uwagi na brak pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osoby niepełnoletnie, ubezwłasnowolnione). Problem wynika z faktu, że opiekun prawny takiej osoby przed odrzuceniem spadku musi na powyższą czynność uzyskać zgodę Sądu opiekuńczego w odrębnym postępowaniu. Jest to o tyle problematyczne, że termin na wykonanie tych czynności nie ulega wydłużeniu. Nie chcąc uchybić terminowi należy więc jak najszybciej zainicjować stosowne postępowania.
Samo oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć – tak jak i oświadczenie o przyjęciu spadku – przed notariuszem lub Sądem.
Skutki odrzucenia spadku
Skuteczne złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku ma ten skutek, że osobę, która je złożyła traktuje się jako osobę, która nie dożyła otwarcia spadku. Tym samym w jej miejsce do spadku powołani są jej zstępni (dzieci, wnuki itd.).
Sytuacja prawna spadkobiercy przed złożeniem oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.
Jak już kilkakrotnie wskazywano, oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku można złożyć przed upływem pół roku od momentu dowiedzenia się o powołaniu do spadku. Do tego czasu tj. złożenia oświadczeń przez wszystkich spadkobierców bądź upływu terminu na złożenia takich oświadczeń nabycie spadku ma charakter tymczasowy. Oznacza to, że majątek spadkobiercy jest oddzielony od majątku spadkowego, a gdyby wierzyciele spadkowi podjęli czynności zmierzające do egzekucji długów można żądać zawieszenia takiego postępowania. We wskazanym okresie spadkobierca nie może jednak zbywać ani rozporządzać rzeczami wchodzącymi w skład spadku.
Pomoc adwokata przy przyjęciu bądź odrzuceniu spadku?
Pomoc adwokata przy przyjęciu bądź odrzuceniu spadu może odbywać się na kilku płaszczyznach. Przede wszystkim adwokat będzie pomocny dla oceny czy spadek w ogóle warto przyjąć. Jeśli tak, to w jaki sposób? Czy wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza. W przypadku gdy do odrzucenia spadku konieczne będzie wcześniejsza zgoda sądu, kompetentny prawnik z pewnością pomoże w szybszym uzyskaniu takiej zgody. Prawidłowo sporządzony i dobrze uargumentowany wniosek nie tylko usprawni ewentualne postępowanie ale także pozwoli uzyskać korzystane rozstrzygnięcie.
Możliwe jest także upoważnienie adwokata do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w imieniu Klienta. Wówczas osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych musi jednak udzielić stosownego pełnomocnictwa sporządzonego w formie pisemnej z notarialnie poświadczonym podpisem.
Przyjęcie i odrzucenie spadku - najczęściej zadawane pytania?
-
Jaki Sąd bądź notariusz jest właściwy do złożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku?
Oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku można złożyć przed każdym notariuszem, lub Sądem Rejonowym, w którego okręgu zamieszkuje osoba chcąca złożyć stosowne oświadczenie. W toku sprawy o stwierdzenie nabycia spadku oświadczenia można też złożyć przed sądem spadku czyli Sądem Rejonowym w którego okręgu przed śmiercią zamieszkiwał spadkodawca.
-
Czy notariusz przesyła do Sądu oświadczeni o odrzuceniu spadku?
Tak, notariusz przed którym złożono oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku zobowiązany jest niezwłocznie powiadomić o tym Sąd.
-
Czy oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku można odwołać?
Oświadczenie o przyjęciu i odrzuceniu spadku jest nieodwoływalne. Jedynie w sytuacji gdy zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, a także na skutek podstępu, osoba uprawniona może uchylić się od skutków swego oświadczenia. W tym celu konieczne jest stosowne postępowanie sądowe.
-
Co się dzieje z długami po odrzuceniu spadku?
Osoba która spadek odrzuciła nie ponosi za długi spadkowe żadnej odpowiedzialności. Za zobowiązania takie będzie odpowiadała osoba, która spadek przyjmie.
-
Kto zostaje spadkobiercą jeśli wszyscy uprawnieni odrzucą spadek?
W sytuacji w której wszyscy krewni spadkodawcy odrzucą spadek, spadkobiercą zostaje gmina właściwa dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkobiercy albo Skarb Państwa.
