Chcąc udzielić odpowiedzi na pytanie zadane w tytule „czy w małżeństwie wszystko jest wspólne?” jasno wskazać należy, że zdecydowanie nie. Choć faktycznie większość dochodów i innych przysporzeń majątkowych zasila majątek wspólny małżonków, to jednak każdy z małżonków w dalszym ciągu posiada także majątek osobisty.
Majątek osobisty, to oddzielny od majątku wspólnego zespół aktywów i pasywów, który stanowi wyłączną własność każdego z osobna małżonków. Drugi z małżonków nie ma do niego żadnych praw, a tym samym każdy z małżonków może zarządzać swym majątkiem osobistym samodzielnie nie oglądając się na swoją druga połowę a nawet dokonywać czynności sprzecznych z wolą współmałżonka. Co więcej, w przypadku rozwodu lub ustania wspólności majątkowej z innych przyczyn majątek osobisty nie jest przedmiotem podziału jako majątek odrębny od majątku wspólnego.
Kwestię powyższą uregulowano w art. 33 i 34 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, które wyczerpująco wskazują jakie przedmioty i prawa stanowią majątek osobisty każdego z małżonków. Jeśli zatem dana rzecz lub prawo nie zostały wymienione we wskazanych przepisach należy przyjmować, że dany składnik majątkowy stanowi majątek wspólny. Ponadto należy pamiętać, że wszelkie wątpliwości związane z przynależnością określonego składnika majątkowego do majątku osobistego małżonka bądź majątku wspólnego należy rozstrzygać na korzyść majątku wspólnego (stwierdził tak np. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie I ACa 747/17).
Przechodząc do sedna wskazać należy, iż do majątku osobistego należą:
Reguła ta jak się wydaje nie wymaga wyjaśnienia i jest oczywista. Skoro wspólność majątkowa powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa, to logiczną konsekwencją jest, że majątek zgromadzony przez każdego z małżonków przed zawarciem małżeństwa pozostaje ich majątkiem osobistym.
Jak wprost wynika z przepisu zasadą jest, że przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis i darowiznę należą do majątku osobistego. Jeśli dana rzecz lub prawo przekazane we wskazanej powyżej formie ma zasilić majątek wspólny małżonków musi zostać to wyraźnie wyartykułowane, czy to w testamencie czy umowie darowizny. Należy także pamiętać, że rzeczy nabyte w wyniku działu spadku także należały będą do majątku osobistego, choćby małżonek obciążony był obowiązkiem spłaty i dokonał jej z majątku wspólnego.
Przepis powyższy dotyczy praw wynikających ze prowadzenia spółki cywilnej oraz spółek osobowych.
Przepis powyższy dotyczy przedmiotów osobistych, które ze swej istoty służą wyłącznie tylko jednemu z małżonków. Będą to w szczególności rzeczy takie jak odzież, sprzęt rehabilitacyjny, okulary, biżuteria, itp.
Majątkiem osobistym każdego z małżonków są też prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie. Oznacza to prawa, które nie mogą być przeniesione na inną osobę zarówno w drodze czynności prawnej, jak i innych zdarzeń prawnych. W praktyce prawami tego typu z którymi najczęściej będziemy mieli do czynienia to prawo do alimentów, czy służebności osobiste.
Wskazany przepis dotyczy świadczeń otrzymanych przez małżonka jako rekompensata szkód osobowych (zadośćuczynienie za krzywdę) z uwagi na ściśle osobisty charakter. Ewentualna renta mająca rekompensować zmniejszone zdolności zarobkowe będzie już jednak składnikiem majątku wspólnego jaki surogat wynagrodzenia.
Kwestię tę poruszano już w poprzednim wpisie. Z chwilą wypłaty wynagrodzenie za pracę każdego z małżonków staje się majątkiem wspólnym. Zanim jednak to nastąpi, wierzytelność o wypłatę wynagrodzenia stanowi majątek osobisty każdego z małżonków.
Reguła powyższa dotyczy nagród powiązanych z osobistym osiągnięciami o charakterze wyjątkowym, które związane są z ponadprzeciętną biegłością w danej dziedzinie, talentem. Przyjmuje się, że nagrodami za osobiste osiągnięcia są nagrody artystyczne, sportowe, literackie, naukowe, uzyskane w konkursach wiedzy itp. Nagrody związane z wykonywaniem stosunku pracy takie jak trzynasta pensja, wynagrodzenie za dodatkową pracę, premie, nagrody jubileuszowe stanowią majątek wspólny. Majątkiem wspólnym będą też nagrody, których przyznanie zostało uzależnione od czynnika losowego (np. wygrana w loteriach liczbowych, loteriach.
Jak wynika wprost z przepisu prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy stanowią majątek osobisty każdego z małżonków, jednakże wszelkie korzyści majątkowe pobrane z wymienionych praw traktuje się już jako dochody z majątku osobistego wchodzące w skład majątku wspólnego.
Reguła powyższa to tzw. surogacja, która polega na zastąpieniu jednego składnika majątku osobistego innym składnikiem. Przykładowo jeśli za środki zgromadzone przez zawarciem związku małżeńskiego kupimy w trakcie małżeństwa nieruchomość, to będzie ona składnikiem majątku osobistego małżonka a nie majątku wspólnego.
Pozdrawiam
adw. Łukasz Pokropiński
#prawo rodzinne, #prawo cywilne, #rozwód, #podział majątku, #majątek wspólny
© 2022 Kancelaria Adwokacka Łukasz Pokropiński. Wszystkie prawa zastrzeżone. Realizacja strony: Proformat
